Jan Banaś

„I coś ty, pieronie, nawywijał?” – takimi słowami powitał wracającego w 1967 roku do Polski Jana Banasia wszechwładny wojewoda śląski, towarzysz Jerzy Ziętek. Rok wcześniej zawodnik bytomskiej Polonii został jednym z bohaterów afery w Göteborgu. Skuszony obietnicą lepszego życia, złożoną przez ojca, uciekł wraz z dwójką kolegów do Niemiec. To posunięcie w latach PRL-u kosztowało go bardzo wiele – dwuletnią dyskwalifikację, a po powrocie do kraju zakaz wyjazdu do RFN-u. Banasia ominęły z tego powodu dwie wielkie imprezy rozgrywane w tym kraju, z których polska reprezentacja wróciła z medalami – igrzyska olimpijskie w 1972 i MŚ w 1974 roku.

DEBIUT

Po raz pierwszy biało-czerwone barwy Heinz-Dieter Banas, bo pod takim imieniem i nazwiskiem urodził się w Berlinie w czasie wojny (syn Niemca i Polki; personalia zmienił dopiero po powrocie do kraju w 1967 roku), przywdział 13 września 1964 roku. Reprezentacja prowadzona przez trenera Ryszarda Koncewicza grała towarzysko z wicemistrzem świata Czechosłowacją na Stadionie Dziesięciolecia. Polacy wygrali 2:1. Prawoskrzydłowy Polonii Bytom debiutował wśród takich zawodników, jak Edward Szymkowiak, Lucjan Brychczy czy Ernest Pohl.

OSTATNI MECZ

Przez blisko 9 lat (z kilkoma przerwami, w tym przymusowymi spowodowanymi karencją) wystąpił w 31 meczach reprezentacji Polski. Zdobył w nich 7 bramek. Po raz ostatni zagrał 12 sierpnia 1973 roku w towarzyskim spotkaniu ze Stanami Zjednoczonymi w New Britain (0:1). Reprezentacyjną karierę zakończył u boku późniejszych medalistów mistrzostw świata w RFN-ie, na które ze wspomnianych na wstępie względów nie mógł pojechać, m.in. Jana Tomaszewskiego, Kazimierza Deyny i Andrzeja Szarmacha.

PO KARIERZE

Niesamowity technik, jakim był Banaś, grał w Polsce do 1975 roku. Wyjechał za wielką wodę i występował jeszcze m.in. w klubach polonijnych. Po powrocie do Europy przeniósł się do Belgii, a potem do Francji. Pod koniec kariery grę w piłkę łączył z pracą w roli trenera – w ES Saintes i CA de Mantes-la-Ville. Wrócił do Polski, gdzie trenował m.in. Szombierki Bytom, a także juniorów Grunwaldu Ruda Śląska. Problemy zdrowotne nie pozwoliły na dalszą pracę. Na stare lata zamieszkał w Zabrzu. W 2017 roku powstał film „Gwiazdy”, inspirowany historią „polskiego George’a Besta” – jak określano Banasia w czasach PRL-u. I to nie tylko ze względu na fryzurę, ale również styl ubierania się, niestronienie od towarzystwa pięknych kobiet czy drogie samochody (czerwony ford mustang). Od Besta różniło go jedno – niechęć do alkoholu.

SUKCESY

► Finał Pucharu Zdobywców Pucharów (1970)
► Mistrzostwo Polski z Górnikiem Zabrze (1971, 1972)
► Puchar Polski z Górnikiem Zabrze (1970, 1971, 1972)

Jan Banaś - Górnik Zabrze